Aşı aşı nereye kadar?
Maskeden, aşıdan ve COVID haberlerinden herkesin bunaldığı bu dönemde Sağlık Bakanlığı’nın aşılara ilişkin çağrısı “aşı olsam mı, olmasam mı?” sorusunu gündeme getirdi. Bu konuda nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ilişkin olarak KLİMİK Derneği’nin oldukça ayrıntılı önerilerine web sitesinden (https://www.klimik.org.tr/2022/07/11/119309/) ve sosyal medya ortamından ulaşılabilir.
COVID’e ve güncel duruma ilişkin kısa bir bilgi notu paylaşmak isterim:
- Dünyada ve Türkiye’de COVID olguları giderek artıyor. Bu artışın iki önemli nedeni var. İlki; kapalı alanlarda başta olmak üzere maske kullanımın neredeyse tamamen bırakılmış olması ve “hiçbir şey yokmuş gibi” davranılması.
- İkinci neden ise 2021 yılı Kasım ayında ilk kez Güney Afrika’dan bildirilen Omikron varyantının Aralık ayı sonundan itibaren hızla yayılması; yayılırken de sürekli şekil değiştirerek, farklı sayılardan oluşan isimler alarak ve daha çok/daha kolay bulaşma özelliği kazanarak ilerlemesi. Şu anda dünyada ve Türkiye’de yaygın olan varyantlar BA.4 ve BA.5 (BA.5 açık ara önde).
- Omikron’un ardarda ortaya çıkan varyantların iki önemli özelliği var; ilki her yeni ortaya çıkan varyantın bir öncekinden daha kolay bulaşması. İkinci özellik ise bu varyantların hastalığı geçirenlerde oluşan antikorlardan kaçabilmesi yani hastalığı geçirenlerin yeniden hastalanma riskinin devam etmesi. Çevremizdeki örneklerden de bu durumu görüyoruz aslında.
- Aşılananlar açısından ise antikor düzeyinin belirli bir seviyenin altına düşmesi durumunda yine Omikron ile hastalanma riskinin artıyor alması. Bunun için de “hatırlatma dozları” önemli.
Ancak burada şunu belirtmekte yarar var; dünyanın şu anda Omikron içeren aşıları kullanabiliyor olması gerekirdi ancak –her nedense!!- Omikron varyantını içeren yeni aşıların sonbaharda kullanıma girebileceği söyleniyor. Pandeminin en başında “hızla güncellenebileceği” söylenen aşıların 2022 yılı Ocak ayından itibaren dünyayı kasıp kavuran Omikron için Temmuz ayı itibariyle halen güncellenememiş olması da manidar!
- Ne iyi ki Omikron hızlı yayılsa da diğer varyantlara göre daha hafif seyrediyor. Buradaki “daha hafif” ifadesindeki “DAHA”nın altını çizmek isterim. Hafif değil sadece DAHA HAFİF seyrediyor. Bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarda ve yaşlılarda daha çok olmak üzere halen ağır seyretme olasılığı var maalesef. Olguların artmasının ardından ölümlerin de artmaya başlamasıyla bu durumu gözlüyoruz aslında. Bu arada hastalığı ağır geçirenler için dünyada kullanılan pakslovid ve remdesivir gibi etkili ilaçların ülkemizde halen bulunmadığını da belirtelim.
- Gelelim ülkemizdeki duruma;
Sağlık Bakanlığı hatırlatma dozu duyurularını yaparken “Biontech, CoronaVac veya Turkovac’tan birini olabilirsiniz” anlamına gelen çağrılar yapıyor. Halbuki inaktif aşıların etkinliğinin çok düşük olduğu biliniyor. Turkovac ise elde hemen hemen hiçbir bilimsel veri olmadan önerilmekte olan bir aşı; inanılmaz geliyor kulağa gerçekten. Keşke ülkemizde üretilen etkili bir aşı olsaydı da kullanabilseydik; ne iyi olurdu…
- Dünyada 6 aydan büyük çocuklara Biontech öneriliyor/yapılıyor. Türkiye’de halen 12 yaş üstüne aşı uygulanabiliyor sadece. Oysa Eylül ayında okullar açıldığında yaşanabilecek sıkıntıları öngörmek zor değil. Aşıların etkisinin uygulandıktan belirli bir süre sonra ortaya çıktığı göz önünde bulundurulduğunda en azından okul çağındaki çocukları aşılamak için neyi bekliyoruz anlayamıyorum.
- Son olarak ülkemizde uygulanan aşı şemasının etkinliğine ilişkin halen ulusal düzeyde bir verimizin, ulaşılabilir bilginin olmaması nedeniyle duyduğum sıkıntıyı paylaşmak isterim. Bilindiği gibi ülkemizde örneğin yaşlılar ve sağlık çalışanları, iki doz CoronaVac aşısı oldular; sonra da 3 veya 4 doz Biontech aşısı oldular. Şu anda Omicron varyantına ilişkin bu şemanın sonucunda oluşan antikor/korunma durumumuzun ne olduğunu ulusal düzeyde maalesef bilmiyoruz. Biz enfeksiyon hastalıkları uzmanları, mevcut bilimsel literatürü, diğer ülkelerden yayımlanan bilimsel verileri izleyerek, değerlendirerek önerilerde bulunmaya çalışıyoruz.
Çocukları ve yetişkinleri etkili aşılarla (bizim ülkemiz için Biontech) aşılamak elbette çok önemli ancak yeterli değil maalesef.
Kapalı ortamlar veya açık havadaki kalabalık ortamlar için maske başta olmak üzere gerekli önlemler alınmalı ve kapalı ortamların iyi havalandırılması sağlanmalıdır. Yaz mevsiminin yarısı bitmiş durumda; umarım bu sonbahar için daha hazırlıklı olabiliriz.