ForumSağlık2023

Şehir hastaneleri "yükünü" toplum yararına hafifletmek mümkün!

Sağlığın Cüzdanı

17 Kasım'da yapılan forumdan:

Şehir hastaneleri (ŞH) kamunun üzerinde yük olmaktan nasıl çıkartabiliriz ve sağlık örgütlenmesinde yarattığı modeli nasıl değerlendireceğiz? Ana iki soru budur.

ŞH batık maliyettir, Türkiye ekonomisine atılmış kazık olup amaç dışında kullanımı mümkün değildir yani bunlarla yaşayacağız. Ne yazık ki günün sonunda biz bu işten cebimizden para çıkmadan kurtuluruz demek mümkün görünmüyor. 

Bakanlıkla işletme arasında, işletme ile kreditör arasında ve kreditörle Bakanlık arasında sözleşme var, bunların üçünün de bilinip sürecin bu bilgiler ışığında yönetilmesi gerekiyor. 

"yükü" toplum yararına hafifletmenin ön koşulu  Türkiye'nin yüzünü toplum/kamu yararını önceleyen bir siyasi iradeye dönmesine bağlıdır.

Bugünden yapılacak en önemli iki "işi" var olan hastanelerin kapatılmaması için çaba harcamak ve sonrası için hazırlanmak üzere ilgili ekiplerin şimdiden kurulmasıdır.

Sosyal siyasal iktisadi yönleri olan bir sorunu hukuk yoluyla çözmenin sınırlılığı/zorluğunu unutmadan sadece hukuka daralarak sözleşmelerin tahkime vs gerek kalmadan karşılıklı olarak çözümü mümkündür.

Çözüm önerileri içerisinde en sık dile getirilen kamulaştırma, bazen de devletleştirmedir. Kamulaştırmadan kasıt bu ilişkiden/hizmet sunumundan şirketlerin çıkartılıp kamu patronajı ise bunun üzerinde düşünülebilir; kamuya geri kazanma vb adlandırmalar bulunabilir. Kasıt kamulaştırma kanunu ise bunun uygulanması teknik olarak mümkün değildir. Ayrıca MIGA vb ile -şirketlere hiç para ödememe yerine- 3 ayrı gerekçeyle para ödeme riskini kendi elimizle doğurmuş olabiliriz. 

Kamu Özel Ortaklığı (KÖO) ilişkisini çözmek için elimizde Borçlar Kanunu var ve bu bağlamda bir çözüm üretmek mümkündür (2019 Sağlık Bakanlığı bütçe görüşmelerinde Sağlık Bakanı KÖO ile hastane yapımından vazgeçtiklerini, halihazırda duyurulmuş, henüz tamamlanmamış sözleşmeleri tahkime gitmeden feshettiklerini söylemişti). Ayrıca “Sözleşme satın alma” diye tanımlanan metotların da varlığını hatırlatalım. 

Dünyadan KÖO projelerinin nasıl sonlandırıldığının, kamuya nasıl kazandırılacağının örnekleri inceleniyor ve izleniyor. Japonya bu anlamda Türkiye’ye benzer ve temel olarak yapılan sözleşmelerin tasfiyesidir.

ŞH -her ne kadar tam metinlerine sahip olamasak da- uygulama sözleşmelerine uygun performans gösterilmediğini ve performans denetimi yapılmadığını dolayısıyla yaptırım da uygulanmadığını söyleyebiliriz (Örneğin konkordata ilanı bu kusurlardan biri, uygulamak gerekiyor ama uygulanmıyor. Etlik ŞH’de bu durum geçerli, İtalya’daki ortak iflas etti, Türkiye’deki konkordata ilan etti ama hiçbir yaptırım uygulanmadı). 

Kamulaştırmadan kasıt kamunun işletmesi ise bu da mümkün. Ama öncelikle sözleşmeler elde edince iyice okuyup performans denetimi yapılarak yaptırım uygulamalıdır.  Yeniden müzakere süreçlerini başlatmak performans denetimlerinin bir sonucu olarak gündeme gelebilir. İktidar adaylarının şimdiden bu müzakere ekiplerini uygun kadrolarla hazırlamaları iyi olacaktır. 

(devam ediyor)