Tıpta Yan Dal Uzmanlarının Sorunları Çözüm Bekliyor

Tıpta yan dal uzmanlığı, bir uzmanlık dalında eğitim almış hekimlerin, belirli bir alanda daha ileri düzey bilgi ve beceri kazanmalarını sağlayan bir eğitim sürecidir. Bu süreçte uzman hekimler, seçtikleri alanla ilgili derinlemesine bir eğitim alarak o alandaki tanı, tedavi ve araştırma yöntemlerini öğrenirler. Yan dal eğitimi, hekimlerin bilgi birikimini artırırken sağlık sistemine de nitelikli hekimler kazandırmayı hedefler.

Ancak Türkiye'de tıpta yan dal uzmanlığı eğitimi alan hekimler, hekimlik eğitimleri boyunca üç kez mecburi hizmete gitmek zorunda kalmaktadırlar. Bu durum hem hekimler hem de sağlık sistemi üzerinde ciddi sorunlara yol açmaktadır. Aşağıda bu zorunlu hizmet yükümlülüğünün sağlık sistemi, eğitimin kalitesi ve hekimler üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.

Sağlık Sistemi Üzerindeki Etkiler

Mecburi hizmet, hekimlerin ülkedeki sağlık hizmetinin daha az gelişmiş bölgelerinde görev almasını amaçlar ve bu sayede ülke genelinde sağlık hizmetlerinin dengeli bir şekilde dağıtılması hedeflenir. Ancak yan dal uzmanlığı yapmış hekimlerin üçüncü kez mecburi hizmete gönderilmesi, uzmanlıklarını tam anlamıyla icra etmeleri ve nitelikli sağlık hizmeti sunmalarını zorlaştırmaktadır.  Yan dal uzmanları, özellikli hizmet sunabilecekleri merkezler yerine, genellikle bu hizmetin sunulamadığı ve altyapısı yetersiz bölgelerde görevlendirilmektedir. Bu durum, büyük merkezlerdeki yan dal uzmanı ihtiyacını artırırken, hekimlerin bilgilerini tam anlamıyla kullanamamasına neden olmaktadır Yan dal eğitimi almak isteyen hekimler özellikle bu nedenle yan dal eğitiminden vazgeçebilmektedir. Bu da açılan kadroların birçoğunun boş kalmasının nedenini açıklamaktadır.

Eğitim Üzerindeki Etkiler

Yan dal uzmanlarının üç kez mecburi hizmet yapması, onların akademik ve mesleki gelişimlerini olumsuz yönde etkilemektedir.  Özellikle akademik kariyer planlayan hekimler, zorunlu hizmet nedeniyle eğitimlerini veya kariyer planlarını ertelemek zorunda kalmaktadır. Öte yandan kadroların boş kalması eğitimin sürekliliği açısından da sakınca yaratmaktadır.

Hekimler Üzerindeki Etkiler

Üç kez mecburi hizmet, hekimler üzerinde maddi, manevi ve mesleki ciddi bir yük yaratmaktadır. Mecburi hizmet süreçlerinde sık sık yer değiştirmek zorunda kaldıkları için ailelerinden ve sosyal çevrelerinden uzak kalmaktadırlar. Bu durum, aile düzeni ve kişisel yaşam üzerinde olumsuz etkilere yol açmaktadır. Özellikle çocuk sahibi hekimler için bu süreç, aile yaşamını zorlaştıran bir durumdur. Sürekli yer değiştirmek ve mecburi hizmet yükümlülüğü, hekimlerde mesleki tükenmişlik hissini artırmakta ve uzmanlık alanlarında yeterince çalışamayan hekimler mesleki motivasyonlarını kaybetmektedir. Yan dal uzmanlarının sahip oldukları özel becerileri yeterince kullanamamaları, zamanla onların mesleki tatminini ve verimliliğini düşürmekte ve tükenmişliğe yol açmaktadır.

Öneriler ve Çözüm Yolları

Türkiye’de yan dal uzmanlarının mecburi hizmet yapma zorunluluğunun azaltılması ya da yeniden düzenlenmesi gerektiği açıktır. Bu konuda öneriler şu şekilde sıralanabilir:

• Mecburi Hizmet Süresinin Yeniden Gözden Geçirilmesi: Uzmanlık sonrası mecburi hizmetini yapanların yan dal sonrası mecburi hizmetten muaf olması veya yan dal eğitimi sonrası mecburi hizmet yükümlülüğünün tümüyle kaldırılması gibi seçenekler değerlendirilebilir.
• Dengeli Görevlendirme: Mecburi hizmet sürecinde yan dal uzmanlarının uygun merkezlerde, özellikle uzmanlık alanlarına uygun yerlerde görevlendirilmeleri, bilgi ve becerilerinin daha verimli kullanılmasına katkı sağlayabilir.
• Mecburi Hizmet Dönemlerinde Akademik Destek: Mecburi hizmet görevini yerine getiren hekimlerin, akademik gelişimlerine devam edebilmeleri için destek sağlanabilir.

Yan dal uzmanları için bir başka sorun da özel hastanelerde kadro verilmemesi ve ana dallarında da hizmet vermelerin engellenmesidir. Bu durum ciddi bir hak ihlali olup ne yasal ne de etiktir. Bu konuda da düzenlemeler yapılmalı, uygun özel hastanelere kadrolar verilmeli, ihtiyaç olması halinde SUT ücretleri üzerinden kamudan sevk edilmiş hastalara özel hastanelerin yan dal hizmeti sunma zorunluluğu getirilmeli ve hekimlerin ana dallarında hizmet vermelerinin önündeki engel kaldırılmalıdır.

Sağlık Bakanlığı’nı bu iki konuyu ivedilikle ele almaya ve yan dal uzmanlarının daha verimli bir şekilde sağlık sistemine kazandırılmasını sağlayacak düzenlemeleri hayata geçirmeye davet ediyoruz.

 

 

Not: Bu yazıyı TTB-UDEK YK olarak kaleme alınmış olup  Sağlık Bakanlığı ile paylaşılmak üzere merkez konseye iletilmiştir.