Siz bakmayın hekimleri, sağlık çalışanlarını alkışlatıp, hakları ödenmez diyen söylemlerine… Meclis tutanaklarına göre hekimlerin mali hakları için yapılan düzenlemeler…

Avrupa Sağlık Reformu Mevcut Stratejilerin Analizi (1997) kitabında Hizmet Sunucular için Performansa Bağlı Ödeme Sistemleri başlığından alıntılayarak çok yaygın paylaşılmıştı:

Yaklaşık bir ay önce Pandemi Sonrası dosyası Sosyal Politika grubundan Özgün Millioğulları Kaya ile Emirali Karadoğan asgari ücret konusunda “Düşük Asgari Ücret Sağlığa Zararlıdır” başlığıyla bir paylaşım yaptı.

Sosyal bilimci, iktisatçı hocalarımızdan ne çok öğreniyoruz. Kerem Gökten ve Merve Kayaduvar Hocalarımız'ın açtığı tartışmayı çok güzel değerlendiren Güray Hocamız hekimlere dayatılan çalışma rejiminin, bugünlerde kurye emekçileri için tartışılan "esnaf kuryelik" rejimine benzerliğini ortaya koymuş.

Geçtiğimiz yıllarda aynı üniversitede çalıştığım arkadaşım Serap Sarıtaş'ın doktora tezinden ürettiği "Sermayeyi BES'lemek Bireysel Emeklilik Sistemi ve Emekliliğin Finansallaşması" kitabında çok güzel bir şekilde ortaya koyduğu gibi bireysel emeklilik sistemi karlılık krizine giren sermayeye yeni kar alanları açmayı amaçlayan bir sistem.

Çok doğru, dayatılan koşullarda emekli olmak zorlaştığı gibi, emekli iken insanca yaşayacak ücret de verilmiyor. Yurttaşlara emekli olduklarında sürünmemeleri için önerilen ise çalışırken SGK primlerinin dışında bir miktar prim de Bireysel Emeklilik Sistemi için yatırmaları.

1990'lı yılların sonrasında siyasal iktidar tarafından getirilen sosyal güvenlik yasası düzenlemelerine karşı yüzbinlerce emekçi ayaktaydı. Yüzbinlerin içinde ben de vardım.

Kamu hizmetlerinde istihdamdaki dönüşüm; özelleştirmeler (kamu kurumu ve kamu görevlisi sayısını azaltma), taşeronlaşma (çeşitli kamu hizmetlerinin özele devredilmesi), kamu personelinin kadro şekillerinin değiştirilmesinin (DMK 4A yerine 4B istihdamı, DSS, ücretli öğretmenlik, sözleşmeli çalışma vb.) yanı sıra ücret esnekliği ile de sağlanmaktadır.

Hizmet başı ödeme sisteminin belirttiniz gibi çok sayıda sakıncaları var. Aşağıya linkini kopyaladığım sayfada Bursa Tabip Odası'nın gerçekleştirdiği bir çalıştayın kitabı var. Belki forum katılımcılarından görmemiş olanlar olabilir diye buraya bırakıyorum.

Sağlık çalışanlarına ödenen performansa dayalı döner sermaye primi uygulaması ücret iyileştirmemenin altındaki neden olabilir mi? Düşük ücretleri prim ile yükseltmek, böylece bütçe yükünü hafifletmek amaçlanmış mıdır? Olma olasılığı yüksek.

Gülbiye Y. Yaşar'ın sağlık bütçesinden sağlık çalışanlarının ücretlerine ayrılan payın %70'den %51'e düşmesinden hareketle bu eğilimin sürmesi halinde sağlık çalışanlarının da giderek asgari ücretliler durumuna gelebilecekleri sorusunu yerinde buluyorum.

Sağlık Bakanlığının 2022 Bütçe Sunum metni, 2020 yılı personel giderlerinin bütçe kalemleri arasında %51'e gerilediğini belirtmektedir. %70'ler düzeyinde olan bu oranın %51'e gerilemesi, sağlıkta da asgari ücrete doğru hızla koşulduğunun bir göstergesi mi?

Asgari ücret tartışmasını bana kalırsa ücret tartışmasını da içerecek şekilde genişletmekte yarar var. Çünkü dünyada genellikle asgari ücret çalışanların daha az bir kesiminin ücretini oluştururken Türkiye'de çalışanların neredeyse üçte ikisinin ücretini oluşturuyor

Asgari ücret asgari bir gelir sağlamayı amaçlıyorsa, en düşük emekli aylığının asgari ücrete denk tutulması neden reddedildi? Emeklimize asgari bir gelir ve asgari yaşam şartları sağlamak önemli değil mi? Emekli ne yapsın, nasıl geçinsin?

Bu yazıya son şeklini vermek epey zor oldu. Ülkede fiyatların, döviz kurlarının sürekli değişmesi, asgari ücrete asgari geçim indiriminin eklenip eklenmeyeceği, asgari ücretten gelir vergisi kesintisi yapılıp yapılmayacağı gibi konular paylaşımı geciktirdi.

Bugünlerde toplumu en çok meşgul eden konuların başında, her ne kadar görece %50 gibi yüksek oranda bir zam (net 4253,40 TL) tespit edilmiş olsa da asgari ücret tartışmaları yer almaktadır.